Kendini vatanının ve milletinin bağımsızlığına adayan Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, dünyanın en kıymetli liderlerinden biridir. Kurucumuz Atatürk’ün gerek kişisel hayatında gerekse askeri yaşamında çok önemli anılar yer almaktadır. Bu güzel anılara, binbir emekle çekilen o eşsiz filmler sayesinde tanıklık edebiliyoruz. Filmlerde özellikle Atatürk’ü farklı pek çok sanatçı canlandırmıştır. Atatürk’ün milletine olan sevgisi, askeri kimliği, insani özellikleri oldukça etkili bir şekilde perdeye yansıtılmıştır. Biz de bu anlam dolu filmleri keşfedebilmeniz için Atatürk’ün hayatını konu alan 10 muhteşem film listesini oluşturduk. Atamızın yaşamını farklı perspektiflerle ele alan bu filmlere birlikte bir göz atalım.
1. Dersimiz Atatürk
2010 yılında vizyona giren Dersimiz Atatürk, Hamdi Alkan’ın yönetmenliği ve Turgut Özakman’ın senaristliğini yaptığı bir filmdir. Film, ilkokul 5. Sınıfa giden çocukların Atatürk’ü daha yakından tanıyabilmeleri ve anlayabilmeleri için verilen ödevi incelemesiyle başlamaktadır. Ödev, öğrencilere ülkemizin Kurtuluş Savaşı’ndaki mücadelesini ve Atatürk’ün yaşamını öğretecektir. Filmde ödevleri için onlara yardımcı olan Tarihçi Dede’nin büyüleyici anlatımı ile öğrenciler, ders kitabının ötesine geçip o yılları canlı bir şekilde yaşamaktadırlar. Tarihçi Dede, öğrencilere Atamızın çocukluğunu, okul hayatını ve askerlik yıllarını oldukça ilgi çekici ve gerçekçi bir şekilde anlatmaya çalışmıştır. Ayrıca onları Kurtuluş Savaşı’nın tam ortasına götürür ve Türk halkının eşsiz bir şekilde direniş gösteren kahramanlarıyla karşılaştırır. Ülkemizin emeklerle kurduğu cumhuriyet ve Atatürk’ün özellikleri canlandırmalar ve tarihten gelen videolar eşliğinde gözler önüne serilmektedir. Oldukça ilgi gören bu filmde Atatürk’ü ünlü oyuncu Halit Ergenç canlandırmaktadır.
2. Sarı Zeybek
Atatürk’ün hayatını konu alan 10 muhteşem film listemizin ikinci sırasında hafızalara kazınan Sarı Zeybek belgesel filmi yer almaktadır. İlk kez 10 Kasım 1993 yılında gösterilen, yönetmenliğini ve yapımcılığını Can Dündar’ın üstlendiği filmde Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatının son 300 günü başarılı bir şekilde aktarılmıştır. Filmde Atatürk’ün nasıl hastalandığı, tedavisinin nasıl gerçekleştiği, teşhisinin nasıl geciktiği anlatılmaktadır. Aynı zamanda Atamızın son günlerinin nasıl geçtiği anılar ışığında filme aktarılmıştır. En bilinen sahnelerden birisi, Atatürk’ün hasta olduğu halde orkestradan Sarı Zeybek çalmalarını istediği ve kendisinin büyük bir içtenlikle zeybek oynadığı sahnedir. Kendisine yasak olmasına rağmen dizlerini vura vura zeybek oynaması tüyler ürpertici güzellikte bir sahnedir. Atamızın yaşamındaki son günlerini konu alan bu belgesel filmin etkileyici müzikleri Fahir Atakoğlu’na aittir.
3. Veda
Veda, Mustafa Kemal Atatürk’ü alternatif bir bakış açısıyla sinemaya aksettiren Zülfü Livaneli’nin yönetmenliğini ve yazarlığını yaptığı bir filmdir. 2010 yılında vizyona giren bu etkileyici filmde Büyük Önder Atatürk’ün çocukluk arkadaşı ve yaveri Salih Bozok ile olan anıları farklı bir perspektif ile aktarılmıştır. Dostlukları öylesine güçlü ki, Salih Bozok dostunun olmadığı bir dünyayı reddetmiştir. Kendi hayatını ve ailesini düşünmeden Atatürk öldüğü an o da kendini vurmuştur. Salih Bozok’un oğluna yazdığı mektup sayesinde Atatürk’ün geçmişteki askeri hayatı, ülke için yaptığı fedakarlıklar, kişisel hayatı ve kendisinin Atatürk ile olan içten dostluğu seyircilere sunulmuştur. Salih Bozok, vatanını kurtarmak için canla başla ölüme meydan okuyan Atamızın ölümünün ardından “Başkomutan yaversiz gidemez!” sözüyle canına kıymıştır. Kendisi Atatürk olmadan yaşamanın oldukça anlamsız olduğunu düşünmüştür. Filmde özellikle bu sahne etkileyici bir şekilde aktarılmıştır.
4. Mustafa
Can Dündar’ın yönetmenliğini ve senaristliğini yaptığı Mustafa, 29 Ekim 2008 yılında vizyona giren etkileyici filmler arasında yer almaktadır. Atamızın vefatının 70. yıldönümüne özel olarak hazırlanan bu filmde Ulu Önder’in askeri yaşantısından çok, insani yönleri ve bireysel hayatı ön planda tutulmuştur. Diğer Atatürk konulu filmlerden biraz daha farklı olan bir bakış açısıyla çekilmiştir. Sarı Zeybek filmi ile seyirciyi Atatürk’e yakınlaştırmayı başaran Can Dündar, bu filmde Atatürk’ün çocukluğundan başlayıp bütün hayatını sinema dili ile anlatmayı hedeflemiştir. Filmin çekimleri Yunanistan, Türkiye ve Makedonya’da gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda film müziklerini uluslararası Balkan müzisyen Goran Bregoviç bestelemiştir. Resmi dilden uzak, samimi bir bakış açısı içeren Mustafa, 2008 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde gösterilmiştir.
5. Son Osmanlı: Yandım Ali
2007 yılında vizyona giren Son Osmanlı: Yandım Ali filminde, İstanbul’un işgal altında olduğu yıllarda Osmanlı külhanbeyi Yandım Ali ve Mustafa Kemal Paşa’nın yollarının kesişmesiyle oluşan Kurtuluş Savaşı anıları anlatılmaktadır. Mustafa Şevki Doğan’ın yönetmenliğini yaptığı bu filmde birbirlerinden ayrı konumda bulunan bu iki tarihi karakter başroldedirler. Biri düşman ordularını görünce vatanını sonuna kadar savunan büyük komutan Gazi Mustafa Kemal Paşa iken diğeri biraz para kazanınca eski sevgilisini kaçırıp Viyana’ya gitme hayalleri kuran Yandım Ali’dir. Yandım Ali’nin yolları Mustafa Kemal Paşa ile kesişince fikri değişmiştir. Yandım Ali, düşmanların memlekete karşı hain planlar yaptığı ve düşman donanmasının Boğaziçi’ne demirlendiği 1918 yılında vatanın kurtuluşunun önemli olduğunu fark etmektedir. Artık memleketin kurtuluşundan umudunu kesmiş bir külhanbeyi olmayı bırakmıştır. O, memleketin kurtuluşu için mücadele eden biri haline gelmiştir. Başrolleri Kenan İmirzalıoğlu, Cansu Dere ve Engin Şenkan tarafından canlandırılan bu film, izleyiciler tarafından oldukça beğeni toplamıştır.
6. Kurtuluş
Türk sinemasında baş yapıt niteliği taşıyan ve yapım yılı 1994 olan Kurtuluş, 360 dakikalık bir TRT dizi- filmidir. Başrollerinde Rutkay Aziz, Altan Erkekli ve Savaş Dinçel’in yer aldığı dizi- filmin çekimleri 2 yıl kadar sürmüştür. 6 bölüm olarak dizi şeklinde yayınlanmıştır. Dizi, Kurtuluş Savaşı’nın II. İnönü Muharebesi’nin sonundan, Kurtuluş Savaşı sonunda imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması’na kadar yaşanan olayları ele almaktadır. İşgale uğramış olan devletin savunulmasını ve yeni bir devletin doğduğu süreçte verdiği güçlü mücadeleyi konu edinmektedir. Metinlerini yani senaryosunu Turgut Özakman’ın yazdığı bu etkileyici dizide olayın geçtiği gerçek mekanların kullanımına oldukça dikkat edilmiştir. Özellikle dizi için kullanılan TBMM Binası, İstanbul sahili, İzmir kordon boyu gibi yerler çekim platolarında eski görünümüyle gerçekçi bir şekilde yeniden oluşturulmuştur. Dizinin çekimlerinde ortalama 300 aktör ve 400 figüran rol almıştır.
7. Cumhuriyet
Atatürk’ün hayatını etkileyici bir şekilde konu alan 10 muhteşem film arasında şüphesiz Cumhuriyet filmi yer almaktadır. 1998 yılında TRT’nin hazırladığı ve yönetmenliğini Ziya Öztan’ın üstlendiği Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşı sonrası olayları konu edinmiştir. Kurtuluş mini- dizisinin devamı niteliğinde olan bu filmde, memlekette 1922 yılından 1930’lu yıllara kadar meydana gelen olaylar, savaş sonrası Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulma çabaları, Latife Hanım’ın Mustafa Kemal’e olan hayranlığı gibi pek çok konu aktarılmıştır. Bunun yanında bir yandan yurttaki cumhuriyet karşıtları ile mücadele edilirken diğer taraftan Boğazlar ve Hatay meseleleri için savaş verilmektedir. Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşı’nı sona erdiren Mudanya Ateşkes Antlaşması’ndan başlayarak 1930’lu yıllarda gerçekleşen olaylara kadar uzanan uzun metrajlı bir filmdir. Film, ülkede o zamanlar en büyük bütçelerinden birini edinmiştir. Ulu Önder Atatürk’ü Rutkay Aziz’in canlandırığı filmin senaryosunu Turgut Özakman üstlenmiştir. Geniş oyuncu kadrosu olan bu filmde Rutkay Aziz, Savaş Dinçel, Kenan Işık ve Dolunay Soysert gibi ünlü oyuncular yer almaktadır.
8. Son Mektup
Son Mektup, harp günlerinde yazılmış ve çok uzun yıllar sonrasında adresine ulaşan bir mektubun duygu yüklü bir öyküsünü anlatmaktadır. Film, Teyyareci Yüzbaşı Salih Ekrem’in belirli bir sebep ile gönüllü olarak I. Dünya Savaşı esnasında Çanakkale cephesine gelmesiyle başlamaktadır. Salih Ekrem, zor durumda olan askerlerin hayatta kalmasını sağlayan Nihal hemşire ile bu cephede tanışmıştır. İngiliz uçağı saldırısında Nihal hemşire ile beraber Fuat isimli bir çocuğun hayatını kurtarmıştır. Küçük yaşta ailesini kaybeden Fuat’ı korumuş ve sahiplenmişlerdir. Oradaki herkes Fuat’ı uzaklarda yer alan kendi çocukları yerine koymaktadır. Fuat sayesinde birbirlerine daha çok yakınlaşan Salih Ekrem ile Nihal’in aşkları ölümsüz bir sevdaya dönüşecektir. Ayrıca birbirlerinden ayrı düşmeleri de mektuplarda dile getirilen büyük bir aşk olacaktır.
9. Osmanlı Cumhuriyeti
Yönetmenliğini Gani Müjde’nin yaptığı Osmanlı Cumhuriyeti, başrollerde Ata Demirer, Vildan Atasever ve Sümer Tilmaç’ın yer aldığı 2008 yapım bir filmdir. Film aslında 1888 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün çocukken bir kafesteki bülbülü alırken başının üstüne düşmesi ile başlamaktadır. Ardından bir anda sahne 2008 yılına geçiş yapmaktadır. Kurtuluş Savaşı yaşanmamış, Türkiye kurulmamış ve Ulu Önder Atatürk ortaya çıkamamıştır. Osmanlı İmparatorluğu, Anadolu’nun batısına doğru gerilemeye başlamış yani tarihin akışı oldukça değişmiştir. Osmanlı Devleti artık Amerikan mandasının himayesi altındadır. Filmin ilk kısmında Padişah 7. Osman aşık olup kendisinin aslında bir kukla gibi olduğunu ve olan biten düzenin hiç de iyiye gitmediğini fark etmektedir. Komedi ile dramın bir arada yer aldığı bu filmin ikinci kısımda ise Atatürk’ün var olduğu ve kurmayı başardığı cumhuriyetin nasıl olduğu anlatılmaktadır. Alternatif bir tarih filmi olan Osmanlı Cumhuriyeti sayesinde aslında Atatürk olmadan işlerin nasıl karmakarışık bir hal alabileceğine şahit olunmaktadır.
10. Çanakkale 1915
2012’de vizyona giren ve yönetmenliğini Yeşim Sezgin’in yaptığı Çanakkale 1915, Türk milletinin ölmemek üzere dirildiği Çanakkale Savaşı destanı anlatılmaktadır. 20. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti için son derece büyük maddi kayıplar meydana gelmiştir. Rumeli topraklarının kaybı, Osmanlı halkının Anadolu’ya göç etmesi gibi pek çok olay devleti oldukça sarsmıştır. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin İttifak Devletleri ile tekrar savaşa girmesi sonucunda tüm gençler için seferberlik emri çıkmıştır. Yeniden birlik olan Osmanlı ordusuna içlerinde Veli ve Mehmet Ali’nin yer aldığı gönüllü askerler katılmıştır. Mustafa Kemal’in atandığı 19. Tümen’e girmişlerdir. 18 Mart 1915 günü, Fransızlar ve İngilizler donanımlı bir askeri kuvvet ile Çanakkale Boğazı’na giriş yapmışlardır. Ancak bu boğazı geçmek o kadar da kolay olmayacaktır. Karşılarında Mustafa Kemal Paşa’yı, Veli’yi, Mehmet Ali’yi, Bigalı Mehmet Çavuş’u ve daha yüzlerce askeri büyük cesareti ile göreceklerdir.
